بارنامه الکترونیکی چیست؟

یکی از اسناد مهم در صنعت حمل و نقل بارنامه است. در چند سال گذشته پیشرفت های زیادی در فناوری صورت گرفته است که بارنامه سنتی کاغذی را به فرمت بارنامه الکترونیکی (eBL) تبدیل کرده است. در این مقاله نحوه صدور بارنامه الکترونیکی و همه آنچه که در مورد بارنامه الکترونیکی باید بدانید را مرور می کنیم. همراه باریکا باشید.

بارنامه چیست؟

بارنامه قرارداد رسمی حمل بار است. بارنامه شواهد، مالک قانونی محموله اطلاعات مالی بار، اطلاعات فرستنده و گیرنده بار، اطلاعات مشخصات راننده و کامیون حمل بار را مشخص می کند. در واقع بارنامه قراردادی بین صاحب کالا و راننده است. بدون بارنامه شرکت حمل و نقل تعهدی نسبت به سلامت کالا ندارد و از طرفی هر فردی می‌تواند بار را متعلق به خودش بداند و آن را تحویل بگیرد. با صدور بارنامه صاحب محموله از حقوق قانونی برای ادعای کالا یا ترتیب انتقال مالکیت محموله به طرف دیگری برخوردار است.

بارنامه الکترونیکی چیست؟

بارنامه الکترونیکی (eBL) یک نسخه الکترونیکی از بارنامه کاغذی است که می‌تواند عملکرد بارنامه کاغذی سنتی را به شیوه‌ای مدرن داشته باشد. در بارنامه الکترونیکی از سوی سازمان راهداری و حمل ‌و نقل جاده‌ای برای شرکت حمل و نقل و ناوگان حمل کالا کد رهگیری صادر می‌شود که از سوی نهادهای نظارتی مانند پلیس قابل پیگیری است. در ادامه درباره مزایای بارنامه الکترونیکی صحبت خواهیم کرد.

سامانه صدور بارنامه الکترونیکی

با حذف بارنامه کاغذی و ضرورت نظارت بر حمل کالا و نظارت های جاده‌ای، نرم افزارهای استعلام بارنامه الکترونیکی طراحی و برای بررسی وضعیت هوشمند وسیله نقلیه و راننده به کار گرفته شده‌اند. شرکت‌های حمل و نقل و شرکت‌های سیستم بزرگ مقیاس با استفاده از سامانه مخصوص خود می توانند درخواست صدور بارنامه الکترونیکی را از سراسر ایران ثبت کنند. همچنین رانندگان متقاضی دریافت بارنامه‌ الکترونیکی با مراجعه به سامانه صدور بارنامه الکترونیکی یعنی سایت www.rmto.ir می‌توانند اقدام به ثبت نام و دریافت بارنامه کنند. رانندگان پس از ثبت نام در این سیستم بارنامه تحت وب می‌توانند بارنامه را دریافت کنند و برای حمل کالا در جاده‌ها اجازه تردد پیدا کنند.

نحوه صدور بارنامه الکترونیکی

با پیشرفت تکنولوژی و ورود اینترنت به زندگی و کسب و کارها صدور بارنامه الکترونیکی در سامانه بصورت آنلاین است و حدود  ٤٣٠٠ شركت حمل‌و‌نقل در سراسر كشور به سيستم صدور بارنامه به صورت آنلاین دسترسی دارند. سامانه ONLINE درخواست بارنامه، وظيفه دريافت اطلاعات بارنامه به عنوان سند حمل بار در سطح كشور را دارد كه بعد از دريافت اطلاعات نسبت به اعتبار‌سنجي آن اقدام نموده و بعد از تائيد اطلاعات براي ارسال‌كننده اطلاعات يك كد رهگيري جهت پیگیر هاي آتي ارسال مي‌نمايد.

از این رو متقاضیان حمل بار برای دریافت بارنامه الکترونیکی علاوه بر مراجعه حضوری به شرکت های حمل و نقل الکترونیکی می توانند با ثبت نام و ورود به سامانه صدور بارنامه الکترونیکی، به صورت غیر حضوری اقدام به درخواست بارنامه کنند.

در سیستم شرکت های حمل و نقل برای فرستندگان بار با توجه به ویژگی های بار همچنین مقصد و هزینه ای که در نظر دارند، راننده مناسب به آن ها معرفی می شود و بارنامه صادر خواهد شد و با مراجعه به وب سایت سامانه حمل بار می توان وضعیت استعلام بارنامه را براحتی دریافت کنند.

در سال‌های اخیر برای سر و سامان بخشیدن به حمل و نقل شهری سندی به نام باربرگ صادر می‌شود. برای آشنایی با اینکه باربرگ چیست پیشنهاد می‌کنیم مقاله باریکا در این مورد را مطالعه بفرمایید.

مراحل صدور بارنامه ‌الکترونیکی

در صدور بارنامه آنلاین تمام اطلاعات ارسال شده به سازمان راهداری و حمل و نقل کشور از وب سرورهای نرم افزارهای شرکت‌های حمل و نقل اعتبار سنجی می‌شود. مراحل صدور بارنامه ‌الکترونیکی به صورت زیر است:

• ثبت مشخصات راننده و کامیون حمل بار، ثبت مسیر از مبدا به مقصد، نوع کالا، تعداد و ابعاد بسته یا وزن کالا، تائیدیه های لازم، ارزش بار و…
• تعین نرخ و کرایه حمل توسط متقاضی بارنامه
• کنترل و استعلام اطلاعات دقیق ارسال شده از شرکت های حمل و نقل به سازمان راهداری، پلیس و… و گرفتن کد رهگیری. این اطلاعات شامل کارت هوشمند راننده و کامیون حمل بار، صاحبان کالا،کرایه بار ،نوع بار، مبدا و مقصد و … می‌باشد . برای مثال در صورت وجود مشکل و مغایرت در اطلاعات کارت هوشمند، بیمه، کارت سلامت و کامیون، بارنامه صادر نخواهد شد.
• ارسال داده‌های بارنامه الکترونیکی برای ناجا و سازمان امور مالیاتی برای دریافت حق تمبر از طریق درگاه های پرداخت الکترونیک
• ثبت اطلاعات موجود در بارنامه در بارکد مانند مسیر حمل و …
• چاپ اطلاعات بارنامه
• رصد حمل کالا از مبدا به مقصد بصورت آنلاین
• اعلام و تایید وصول کالا  

باریکا بزرگترین سامانه هوشمند حمل بار در ایران چشم اندازی فوق العاده را در صنعت حمل و نقل کشور ایجاد نموده است. علاوه بر بارنامه که رسمی‌ترین سند باربری است، بیجک باربری برای حمل و نقل با خودروهای سبک‌تر مانند نیسان بین شهری و وانت بین شهری استفاده می‌شود.

مزایای بارنامه الکترونیکی

ارتقای سیستم‌های نرم‌افزاری و بکارگیری بارنامه‌های الکترونیکی، کارایی‌های عظیم و امکانات جدیدی را برای تجارت جهانی آینده باز خواهد کرد. حذف بارنامه فیزیکی از جعل بارنامه جلوگیری می‌کنند و بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در چاپ و توزیع بارنامه صرفه جویی می‌شود. در یک بارنامه الکترونیکی اطلاعات به صورت آنلاین وارد می‌شوند و از مهر و امضاهای دیجیتال استفاده می‌شود. موارد دیگری از مزایای بارنامه الکترونیکی عبارتند از:

۱. تبادل فوری اطلاعات

اصلاح اطلاعات بارنامه کاغذی را نمی توان فورا انجام داد. اغلب به شخصی نیاز دارد که اطلاعات موجود در پایگاه داده را به صورت دستی تغییر دهد و اطلاعات را دوباره ارسال کند. با استفاده از بارنامه الکترونیکی، اصلاحات در عرض چند ثانیه انجام می شود تا از بروز مشکلات و تاخیرهای ممکن جلوگیری شود.

۲. دسترسی

با استفاده از بارنامه الکترونیکی، کاربران می‌توانند به صورت آنلاین از طریق مرورگر وب و با استفاده از رایانه‌های شخصی، لپ‌تاپ، تبلت و تلفن همراه به سند و داده‌های محموله دسترسی داشته باشند. هر دستگاه هوشمندی که به اینترنت متصل باشد به کاربران این امکان را می دهد که از هر کجا و در هر زمان به سامانه صدور بارنامه الکترونیکی دسترسی داشته باشند. فرستنده کالا می تواند تمام مسیر حمل و نقل را رصد کند و از سلامت بار خود مطلع شود.

۳. دقت داده‌ها

ایجاد بارنامه سنتی مستلزم جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف برای ایجاد یک سند بارنامه است در اینصورت با اضافه شدن اطلاعات جدید، خطای انسانی افزایش می یابد. اگر داده‌ها در قالب الکترونیکی جمع‌آوری شوند یا در سیستم  یکپارچه شوند، اینگونه خطاها از بین می‌برد.

۴. ذخیره سازی الکترونیکی، جستجو و حفظ سوابق

بارنامه های الکترونیکی در قالب دیجیتال ذخیره می شوند که نیاز به ذخیره اسناد فیزیکی را در طول زمان از بین می برد. علاوه بر این، اسناد و سوابق را می توان به راحتی با شماره های مرجع، شماره های بارنامه و سایر اطلاعات تماس و محصول جستجو کرد.

۵. امنیت در حمل و نقل

 برای صدر بارنامه الکترنیکی به بیمه، کارت هوشمند و سلامت راننده و معاینه فنی نیاز است. بنابراین صدور بارنامه سلامت راننده و کامیون حمل و نقل را تائید می کند. رانندگانی که بدون اخذ بارنامه مبادرت به حمل کالا می‌کنند در بسیاری از موارد به دلیل نداشتن بیمه، موجب ضرر و زیان جبران‌ناپذیر برای خود و صاحب کالا می‌شوند و یا حتی در موارد زیادی به دام باندهای قاچاق کالا و مواد مخدر گرفتار می‌شوند.

۶. امنیت اطلاعات بارنامه‌ها

امکان کلاهبرداری در یک بارنامه سنتی بسیار زیاد است زیرا اطلاعات را می توان در فرآیند صدور بارنامه فیزیکی ویرایش یا دستکاری کرد. صدور بارنامه های الکترونیکی امنیت بالاتری را فراهم می کنند، به ویژه در موردی که بر اساس فناوری بلاک چین ساخته شده اند. از آنجایی که فناوری بلاک چین بر روی یک شبکه توزیع شده کار می کند، تضمین می کند که داده ها بدون تایید نمی توانند دستکاری یا تغییر داده شوند.

۷. جلوگیری از اختلافات بین طرفین

بارنامه الکترونیکی به عنوان قرارداد و  توافقات ثبت شده در آن، می‌تواند ادعاهای موجود و اختلاف نظرات بین فرد حمل کننده، فرد ارسال کننده بار و فرد دریافت کننده بار را رفع کند. برای مثال بدون بارنامه راننده می تواند ادعای مالکیت باری که دارد را بکند اما در بارنامه الکترونیکی مالکیت بار در سیستم ثبت خواهد شد و هیچکسی نمی تواند درباره این محموله ادعایی داشته باشد.

اهمیت استفاده از بارنامه الکترونیکی در پایانه های باربری:

استفاده از بارنامه الکترونیکی در پایانه های باربری مزایای متعددی برای ذینفعان مختلف، از جمله صاحبان بار، رانندگان، شرکت های حمل و نقل و خود پایانه ها به همراه دارد. در ادامه به برخی از این مزایا اشاره می کنیم:

• تسهیل فرآیند صدور بارنامه
• کاهش تردد و اتلاف وقت
• حذف فرآیندهای سنتی و کاغذی و امکان شفافیت
• نظارت و امکان ردیابی و رهگیری بار
• ارئه تعداد پایانه های باربری فعال کشور
• تعداد بارنامه های صادر شده در سال
• میزان مشاهده رشد استفاده از بارنامه الکترونیکی

بازارگاه الکترونیکی حمل و نقل بار چیست؟

حالا که صحبت از بستر الکترنیکی بارنامه ها است بد نیست در مورد بازارگاه الکترونیکی حمل و نقل کالا هم بدانیم. بازارگاه شرکت‌های حمل و نقل نیستند و فقط بستری را در اینترنت برای ارتباط مستقیم بين رانندگان، صاحبانِ کالا و شرکت‌های حمل و نقلی بوجود آورده‌اند. رانندگان و صاحبان بار و شرکت‌های حمل و نقل باید بتوانند با هم در ارتباط باشند. بازارگاه ها مجوز صدور بارنامه را ندارند و فقط شرکت‌های حمل و نقل مجاز به صدور بارنامه هستند. بازارگاه‌ها به مدرن سازی حمل و نقل  کمک می‌کنند.

بارنامه آنلاین برای دنیای جدید و تجارت جهانی می تواند در زنجیره حمل و نقل مشکلات متعددی را حل کند و مزایای بسیاری را ایجاد کند. صدور بارنامه الکترونیکی به عنوان سند حمل بار در سطح كشور از بروز بسیای از اختلالات جلوگیری می کند.